"ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΟΥΣΙΕΣ-ΑΠΟΚΟΜΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ"

Σε μια σύγχρονη και πολιτισμένη κοινωνία, λέξεις όπως «Ναρκομανείς», «Αλκοολικοί» φαίνεται πως είναι απαγορευμένες. Σε μια ιστορική αναδρομή φαίνεται πως η κοινωνική πολιτική, λειτουργούσε περισσότερο ως κοινωνικός έλεγχος και πειθάρχηση των κοινωνικών στρωμάτων με στόχο την ενσωμάτωσή τους στη νέα πραγματικότητα του βιομηχανικού καπιταλισμού. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την απώθηση παραδοσιακών τρόπων ζωής των ανθρώπων καθώς και καταπίεση της κουλτούρας τους, οδηγώντας σε ποινικοποίηση, ενοχοποίηση και στιγματισμό. Βασικός  στόχος του συστήματος υπήρξε και εξακολουθεί να είναι η διαφύλαξη της συνοχής και της λειτουργίας της κοινότητας. Έτσι, άτομα που δε μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες ενός τέτοιου συστήματος, αποτελούν τροχοπέδη για την ανάπτυξη και την ομαλή λειτουργία της κοινωνίας και για αυτό περιθωριοποιούνται μεθοδευμένα από το κοινωνικό σύστημα.

Κανείς δε μπορεί να ξεχάσει πρακτικές του παρελθόντος  όπου άνθρωποι μη λειτουργικοί ως προς τα πρότυπα του κοινωνικού συνόλου (ψυχικά πάσχοντες, εξαρτημένοι από ουσίες, ανάπηροι κ άλλοι),  τύχαιναν άθλιας μεταχείρισης . Στην αρχαία Σπάρτη έριχναν στον Καιάδα τα αγόρια που δεν ανταποκρίνονταν στο τότε ισχύον κοινωνικό πρότυπο του άντρα πολεμιστή. Στο μεσαίωνα έκαιγαν τις «μάγισσες» παραδειγματικά, και μετέπειτα ήρθε η απομόνωση όλων αυτών των ανθρώπων σε κτίρια –φυλακές μακριά από τις κοινότητες δημιουργώντας περιοχές γκέτο.

Αυτή η πρακτική απομόνωσης με σκοπό την προστασία του κοινωνικού συνόλου στην πραγματικότητα λειτουργεί αντίστροφα,  πρόβλημα που απλά αποσιωπείται χωρίς να λύνεται.

"Νέοι της Σιδῶνος" Μανώλης Αναγνωστάκης

Νέοι της Σιδῶνος

Κανονικὰ δὲν πρέπει νἄχουμε παράπονο
Καλὴ κι ἐγκάρδια ἡ συντροφιά σας, ὅλο νιάτα,
Κορίτσια δροσερά- ἀρτιμελῆ ἀγόρια
Γεμάτα πάθος κι ἔρωτα γιὰ τὴ ζωὴ καὶ γιὰ τὴ δράση.
Καλά, μὲ νόημα καὶ ζουμὶ καὶ τὰ τραγούδια σας
Τόσο, μὰ τόσο ἀνθρώπινα, συγκινημένα,
Γιὰ τὰ παιδάκια ποὺ πεθαίνουν σ᾿ ἄλλην Ἤπειρο
Γιὰ ἥρωες ποὺ σκοτωθῆκαν σ᾿ ἄλλα χρόνια,
Γιὰ ἐπαναστάτες Μαύρους, Πράσινους, Κιτρινωπούς,
Γιὰ τὸν καημὸ τοῦ ἐν γένει πάσχοντος Ἀνθρώπου.
Ἰδιαιτέρως σᾶς τιμᾷ τούτη ἡ συμμετοχὴ
Στὴν προβληματικὴ καὶ στοὺς ἀγῶνες τοῦ καιροῦ μας
Δίνετε ἕνα ἄμεσο παρὼν καὶ δραστικό- κατόπιν τούτου
Νομίζω δικαιοῦσθε μὲ τὸ παραπάνω
Δυὸ δυό, τρεῖς τρεῖς, νὰ παίξετε, νὰ ἐρωτευθεῖτε,
Καὶ νὰ ξεσκάσετε, ἀδελφέ, μετὰ ἀπὸ τόση κούραση.
(Μᾶς γέρασαν προώρως Γιῶργο, τὸ κατάλαβες;)

Μανώλης Αναγνωστάκης

"Οικονομική κρίση ή και ηθική;"

Οικονομική κρίση. Δύο λέξεις που εδώ και αρκετό καιρό είναι της «μόδας». Οικονομολόγοι, πολιτικάντηδες, δημοσιογράφοι και επιστήμονες, ο καθένας από τη σκοπιά του, αναλύουν το φαινόμενο που πλέον απασχολεί όλο τον κόσμο. Τι είναι όμως αυτό που κρύβεται πίσω από την κρίση;
Το προφανές και το πιο εύκολο είναι αυτό που συζητάνε όλοι. Μείωση μισθών, περικοπές, δημιουργία φόρων από το πουθενά, εκτόξευση της ανεργίας. Μιλάμε για ένα οικονομικό πόλεμο πια, αφού ο πόλεμος με όπλα στοιχίζει πλέον περισσότερο και δεν έχει τόσο σίγουρα αποτελέσματα. . Η νέα μορφή πολέμου εξουθενώνει τον πληθυσμό με νέο έντεχνο τρόπο καθώς στερεί από τους νέους τη δυνατότητα να δημιουργήσουν τη δική τους οικογένεια και τσακίζει τους εργαζόμενους.  Στερεί τη στοιχειώδη ποιότητα και αξιοπρέπεια ζωής των ηλικιωμένων, αφού τους υποχρεώνει ουσιαστικά να ζουν σε κατοχικές συνθήκες. Πόσα παραδείγματα παιδιών με ασιτία διαβάσαμε και είδαμε, εικόνες που θυμίζουν συνθήκες πολέμου.  Έτσι, η κρίση στερεί τα όνειρα και τις ελπίδες για το μέλλον όλων μας.Πρόκειται όμως μόνο για οικονομική κρίση;
Ο κόσμος διακατέχεται πλέον από μια μαζική κατάθλιψη η οποία θα καταγραφεί με το πέρασμα των γενεών στο συλλογικό ασυνείδητο όπως αναφέρει και ο Carl Jung , όπως όλες οι παγκόσμιες κρίσεις στο παρελθόν. Παγκόσμιοι πόλεμοι, οικονομικά κραχ, πυρηνικές καταστροφές, όλα βρίσκονται καταγεγραμμένα στο συλλογικό ασυνείδητο και μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, με κίνδυνο να μην ξεπεραστούν ποτέ, ποτίζοντας το ανθρώπινο DNA. Τι αντίκτυπο έχει όμως η οικονομική κρίση στις ανθρωπινές σχέσεις; Γίναμε τελικά καλύτεροι ή χειρότεροι άνθρωποι; Τα δύσκολα ενώνουν ή χωρίζουν τους ανθρώπους;
Η κρίση μας δίνει την ευκαιρία να κάνουμε την αυτοκριτική μας και να επαναπροσδιορίσουμε τις σχέσεις και τις ανάγκες μας. Ο υλικός ευδαιμονισμός  που εντέχνως κάποιοι δημιούργησαν, τώρα αρχίζει να καταρρέει. Οι πλασματικές ανάγκες που νομίζαμε ότι είχαμε αλλάζουν. Πράγματα που θεωρούσαμε αυτονόητα, έρχονται τώρα στο προσκήνιο και τίποτα δεν είναι πια δεδομένο. Μια ολόκληρη γενιά νέων ανθρώπων θα είχε τρομερό πρόβλημα επιβίωσης αν δεν υπήρχε το στήριγμα της πατρικής οικογένειας. Η κρίση από οικονομική, γίνεται κρίση ηθικής και αξιών. Ούτε οι ανθρώπινες σχέσεις είναι πια δεδομένες. Ο καθένας είναι κλεισμένος στο μικρόκοσμό του και στα χιλιάδες του προβλήματα και έτσι δεν είναι σε θέση να ενδιαφερθεί για τον άλλο. Θέλει αλλά δεν έχει τη δύναμη να το κάνει. Η μεγάλη παγίδα που πρέπει να αποφύγουμε είναι η συλλογική μιζέρια και οι κοινωνική αποξένωση που κρύβει η οικονομική κρίση. Είναι η ευκαιρία που μας δίνεται να πλησιάσουμε το πραγματικό νόημα της ζωής μας που ίσως είχε χαθεί στους χαοτικούς ρυθμούς που ζούσαμε, να πλησιάσουμε και να νιώσουμε τους ανθρώπους που είναι δίπλα μας.
Παραδείγματα υπάρχουν πολλά. Συναντήσεις σε σπίτια φίλων, όπου μπορείς πλέον χωρίς τις δυνατές μουσικές να συζητήσεις ουσιαστικά, να μοιραστείς αγωνίες, προβλήματα και άγχη. Βόλτες!!Είχαμε ξεχάσει πια να περπατάμε και να απολαμβάνουμε τα τοπία γύρω μας. Γενικό ξεκαθάρισμα των περιττών από τη ζωή μας αφού έτσι κι αλλιώς δεν μπορούμε πλέον να έχουμε. Εφευρετικές και έξυπνες λύσεις για να περνάμε καλά όπως εμείς θέλουμε και όχι με τον τρόπο που χρόνια τώρα μας έχουν επιβάλλει και νομίζουμε ότι μας αρέσει.
Είναι η μοναδική ευκαιρία να εκμεταλλευτούμε την κρίση προς όφελός μας και να φτιάξουμε την ουσία και την ποιότητα της ζωής μας. Να μη χάσουμε την ανθρωπιά, τις αξίες μας και εντέλει τον εαυτό μας. Παραφράζοντας τα λόγια του Καζαντζάκη, όταν δεν έχεις τίποτα άλλο να χάσεις τότε δε φοβάσαι τίποτα και είσαι ελεύθερος..
                                                                           
                                  Απόσπασμα κειμένου που δημοσιεύτηκε  στην εφημερίδα "Εβδόμη" 17/01/2012
                                                                   
                                                                      Κείμενο: Μ.Λαζαρίδου

"Η απολογία του Νίκου Καζαντζάκη το 1925"

Η απολογία του Νίκου Καζαντζάκη στην ανακριτική αρχή του Ηρακλείου, που δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα 16 Φεβρουαρίου 1925, δεν αποτελεί μόνο ένα έξοχο πολιτικό κείμενο αλλά είναι και δραματικά επίκαιρη σήμερα, την εποχή της κρίσης. Μιας εποχής που η σύγχιση, οι πολιτικές και κοινωνικές συγκρούσεις αλλά και αντιφάσεις στον πολιτικό λόγο κυριαρχούν.

Παρακάτω, παραθέτουμε ένα τμήμα της διάσημης "απολογίας του Καζαντζάκη"

1- Πιστεύω ότι το σύγχρονον αστικόν καθεστώς κατέστη ανίκανον να ρυθμίσει τας συγχρόνους ανάγκας και ανησυχίας του κοινωνικού συνόλου.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΣ.-Στηρίζεται εις την άνισον κατανομήν του πλούτου, εις την ασύστολον εκμετάλλευσιν των εργαζομένων τάξεων υπό αρπακτικής ισχυρώς ωργανωμένης κεφαλαιοκρατίας.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΣ.-Η ολοένα καταρρέουσα ηθική βάσις εις τας σχέσεις μεταξύ των ατόμων, παραλύει οιανδήποτε, εντός του αστικού καθεστώτος, προσπάθειαν όπως στηριχθή επί ηθικών αρχών ατομική, οικογενειακή και κοινωνική ζωή των ανθρώπων.

ΠΟΛΙΤΙΚΩΣ.-Η σχεδόν καθολική έλλειψις κάθε ενδιαφέροντος δια τα κοινά, ή σχεδόν αποκλειστική εξυπηρέτησις της αρχούσης τάξεως υπό της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας, εις βάρος της μεγίστης πλειονοψηφίας του λαού, καθιστά ανεπαρκή και επιπολαίαν οιανδήποτε αλλαγήν προσώπων ή θεσμού.

Ταύτα πάντα θεωρώ συμπτώματα της παρακμής μιας τάξεως. Η αστική τάξις απέδωκεν-και εις θαυμαστήν ποσότητα και ποιότητα-ό,τι ηδύνατο εις την σκέψιν, εις την τέχνην, εις την επιστήμην, εις την πράξιν. Επάλαισεν εναντίον της προηγούμενης της Φεουδαλικής ιδεολογίας, ενίκησεν, εδημιούργησεν, εξετέλεσεν τον προορισμόν της-αρχίζει ν’ αποσυντίθεται και να βαίνει εις εξαφάνισιν.

Τοιούτος υπήρξε πάντοτε ο ρυθμός της ιστορίας. Μια τάξις, εκάστοτε εναλάσσουσα-οι βασιλείς, οι ευγενείς, οι αστοί-γεννάται, παλαίει, νικά, δημιουργεί, και εξαφανίζεται. Και άλλη τάξις την διαδέχεται, διαγράφουσα και αυτή, εις την πάροδον των αιώνων, την ιδίαν μοιραίαν τροχιάν.

Ζώμεν, ακλονήτως πιστεύω, το τέλος μιας κοινωνικής τάξεως, της αστικής.

ΙΙ- Ποία τάξις θα την διαδεχθή; Η τάξις των εργαζομένων-είτε εργάται είνε ούτοι, είτε αγρόται, είτε πνευματικοί παραγωγοί.

Η τάξις αύτη διήλθε προς ενός ήδη αιώνος, το πρώτον στάδιον της πορείας της, καθ’ ό προσεπάθει να εξεγείρη τις τας τάξεις των αστών το αίσθημα της φιλανθρωπίας και δικαιοσύνης, υπέρ των πεινώντων και αδικουμένων και ικέτευεν εξ ονόματος υψηλών ηθικών αρχών, να βελτιωθούν οι όροι της ζωής.

Ταχέως όμως σαφώς αντελήφθη ότι η πάλη των τάξεων είνε νόμος ιστορικός, αναπόφευκτος και όπως τα άτομα ούτω και οι λαοί, ούτω και αι κοινωνικαί τάξεις, διατρέχουν μοιραίως τα στάδια της γεννήσεως, της ακμής και της φθοράς.

Ουδεμία τάξις έμενε δια παντός εις την εξουσίαν. Η αστική τάξις θ’ ακολουθήση και αυτή, τον απαράγραπτον φυσιολογικόν νόμον και τότε η τάξις των εργαζομένων μοιραίως θα την διαδεχθή.

Η επίγνωσις αύτη κατέστη η αφετηρία μιας νέας όλως βαθυτέρας, αντιλήψεως των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων της τάξεως των εργαζομένων. Αντελήφθη δια πρώτην φοράν ότι χρέος έχει να οργανωθεί, να μορφωθή, να διατυπώση ωρισμένον πρόγραμμα, αφού είνε κεκλημένη, από ιστορικήν ανάγκην αργά ή γρήγορα να διαδεχθή την άρχουσαν σήμερον αστικήν τάξιν.

Τοιουτοτρόπως συγάσσονται, συνειδητά πλέον, αναγκασμέναι από τον ιστορικόν ρυθμόν, τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα.

Τον ρυθμόν τούτον επετάχυνεν απροσδοκήτως ο εκραγείς παγκόσμιος πόλεμος. Ο πόλεμος ούτος μετέβαλε την ψυχικήν ατμόσφαιραν του κόσμου ότι θ’ απήτει γενεά ολόκληρος δια να γίνη καταληπτόν έπειτα από την φοβεράν ταύτην δοκιμασίαν της ανθρωπότητος, αμέσως όχι μόνον γίνεται ιδέα αντιληπτή, αλλά και αγωνίζεται να μετουσιωθή εις πράξιν.

Η ψυχική αύτη μεταπολεμική αγωνία η οξεία συναίσθησις πως είνε ανάγκη πλέον να εξευρεθή μια λύτρωσις από την οικονομικήν αυτήν κοινωνικήν πολιτικήν και πνευματικήν αθλιότητα, αποτελεί σήμερον την Μεγάλην παγκόσμιον Πραγματικότητα.

ΙΙΙ- Απέναντι της Μεγάλης ταύτης παγκοσμίου Πραγματικότητος, έχομεν την Μικράν πραγματικότητα την καθαρώς τοπικήν της Ελλάδος.

Ποία είνε η Ελληνική αύτη πραγματικότης και ποία κατ’ ανάγκην ανακύπτει η σχέσις μεταξύ της Μεγάλης και της Μικράς Πραγματικότητας;

Μόνον εάν σαφώς απαντήσωμεν εις το ερώτημα τούτο θα ημπορέσωμεν ν’ αντιληφθώμεν το σύγχρονον ημών χρέος ως Ελλήνων και ως ανθρώπων.

Εις την Ελλάδα δεν υπάρχει ακόμη εις τόσην οξύτητα και έντασιν όσον εις άλλους βιομηχανικώς ή πνευματικώς περισσότερον προηγουμένας χώρας, η σαφής διαγραφή της πάλης των τάξεων. Εν τούτοις, σήμερον, με τα μέσα της συγκοινωνίας, με τα βιβλία, με τας εφημερίδας, με τας διαλέξεις, με την εργατικήν παγκόσμιον αλληλεγγύην, με την φοβεράν και γονιμωτάτην πείραν του μακροχρονίου πολέμου, μία Ιδέα δεν δύναται να εντοπισθή εις μίαν χώραν, αλλά υπερπηδά ταχύτατα τα σύνορα και διατρέχει όλην την γην.

Δια τούτο, είτε θέλομεν είτε μη, είτε είμεθα ώριμοι είτε μη, η παγκόσμιος αύτη Ιδέα, η οποία εις πολλάς ήδη χώρας ήρχισε να μεταβάλλεται εις τεραστίαν δύναμιν-θα παρασύρη και την Ελλάδα, χωρίς να την περιμένει να ωριμάση Βιομηχανικώς ή πνευματικώς. Η μικρά τοπική πραγματικότης θα παρασυρθή από την Μεγάλην.

Ποίον λοιπόν είναι το χρέος μας; Πιστεύω βαθύτατα ότι το χρέος των δυνάμενων να έχωσιν επίδρασιν εις τον τόπον μας, είτε επί του πεδίου της σκέψεως είτε επί του πεδίου της δράσεως είναι τούτο:

Να προσαρμόσωμεν την μικράν μας Πραγματικότητα εις την Μεγάλην. Πώς; Μορφώνοντες, φωτίζοντες τον λαόν, τονώνοντες τας ανωτέρας ηθικάς Αρχάς που απομένουν ακόμη, καταδεικνύοντες όχι μόνον πλέον τα δικαιώματα, αλλά και τας υποχρεώσεις άς έχει μία τάξις ήτις μέλλει ν’ αναλάβη ευθύνας.

Μόνον εάν τοιουτοτρόπως προπαρασκευάσωμεν τον λαόν, θα είμεθα εις θέσιν, όταν θα έλθη η μοιραία κρίσιμος στιγμή, να προσαρμόσωμεν την σημερινήν παγκόσμιον ορμήν προς αναδημιουργίαν με τας ιδιαιτέρας συνθήκας του τόπου μας, με την ειδικήν ψυχολογίαν της ιστορίας και του λαού μας.

Ο αγών, όπως τον αντιλαμβάνωμαι, δεν είναι απλώς οικονομικός. Η οικονομική χειραφέτησις είναι μόνον μέσον προς ψυχικήν και πνευματικήν χειραφέτησιν του ανθρώπου. Δεν ζητούμεν ν’ ανατρέψωμεν την θρησκείαν, την οικογένειαν, την Πατρίδα, αλλά να δώσωμεν ανώτερον, βαθύτερον περιεχόμενον εις την θρησκείαν, εις την οικογένειαν, εις την Πατρίδα.

Ολοι, όσοι πονούμεν τον άνθρωπον, έχομεν χρέος α) να μην ανεχώμεθα πλέον την αδικίαν και την ανηθικότητα της συγχρόνου κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής ζωής β) να διασώσωμεν και να τονίσωμεν το δικαίωμα, το οποίον έχει ο λαός να θέλη να βελτιώση την θέσιν του. Και όχι μόνον το δικαίωμα αλλά και την δύναμιν να υψώση το επίπεδον της όλης ζωής του.

Σκοπός μας είναι να δημιουργήσωμεν μίαν ανωτέραν ηθικήν, να φέρωμεν δικαιοσύνην εις τον κόσμον, να δώσωμεν βαθυτέραν έννοιαν εις την αρετήν, εις την τιμήν, εις την ανθρωπότητα.

Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ