Σύμφωνα με τον Becker, «παρεκκλίνουσα είναι η συμπεριφορά που οι άνθρωποι έτσι ετικετάρουν». Το συναινετικό πρότυπο κοινωνίας αξιώνει πως μία οριακή συμπεριφορά, πηγάζει είτε από ατομική παθολογία είτε από κοινωνική παθολογία.
Οι κοινωνικές και διαπροσωπικές σχέσεις ερμηνεύονται με διαφορετικό τρόπο ανάλογα το πλαίσιο στο τις παρατηρούμε. Κάθε συνθήκη έχει τους δικούς της άγραφους κανόνες βάσει των οποίων καθορίζεται η συμπεριφορά. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα αν μελετήσουμε τις διαπροσωπικές σχέσεις στον εργασιακό χώρο. Ένας χώρος όπου βρίσκουν πλήρη εφαρμογή τα κοινωνικά και σεξιστικά στερεότυπα και οι κοινωνικές νόρμες. Μια συγκεκριμένη συμπεριφορά που σε κάποια άλλη συνθήκη μπορεί να είναι κοινωνικά αποδεκτή, όταν παρατηρηθεί στο εργασιακό περιβάλλον, αποκτά τελείως διαφορετική ερμηνεία.
Στον εργασιακό χώρο, «απαγορεύονται» οι στενές διαπροσωπικές σχέσεις. Είναι αφύσικο να υπάρχει φιλική σχέση μεταξύ δύο ανθρώπων που εργάζονται στον ίδιο χώρο λόγω των κοινωνικών προκαταλήψεων. Οι φιλικές σχέσεις παρερμηνεύονται από τρίτους και συχνά «χρεώνονται» ως ερωτικές ή ως σχέσεις συμφέροντος. Έτσι, ενώ σε άλλα πλαίσια αυτές οι σχέσεις αποτελούν κάτι το φυσιολογικό, ιδωμένες σε εργασιακά περιβάλλοντα είναι αφύσικο να υφίστανται. Η σωματική επαφή (χειραψία, εναγκαλισμός, ασπασμός) μεταξύ των συναδέλφων, που μοιράζονται πολλές ώρες από την καθημερινότητά τους, είναι υποκριτικά παρεξηγήσιμη. Τίθεται λοιπόν το εξής ερώτημα: Ο εργαζόμενος πρέπει να εγκαταλείπει τα «ανθρώπινα» χαρακτηριστικά του όταν βρίσκεται στον εργασιακό του χώρο; Αυτό επιτάσσει η κοινωνία για να αυξήσει την παραγωγικότητα των εργαζομένων της μέσα στα ανταγωνιστικά πλαίσια που επιβάλλει. Εξάλλου, δεν είναι ανθρώπινο να θαυμάζει κανείς την ωραία και νεαρή συνάδελφο που κάθεται στο απέναντι γραφείο, ούτε να εκφράζει τη συμπάθεια και φιλία του προς κάποιον συνάδελφο;
Στο εργασιακό περιβάλλον, λανθασμένα ή σωστά, κυριαρχούν τα σεξιστικά στερεότυπα. Αυτό, εν μέρει δικαιολογείται, αφού μόλις τα τελευταία χρόνια έχουν κάπως εξισωθεί τα επαγγελματικά δικαιώματα των δύο φύλων. Μέχρι πρότινος, ο άντρας ήταν αυτός που είχε την εξουσία, τις υψηλότερες αποδοχές και τις υψηλότερες ιεραρχικά θέσεις στον εργασιακό τομέα. Αυτό, αυτόματα τοποθετούσε τη γυναίκα σε μειονεκτική θέση. Σε αυτό το σημείο, παρατηρείται το φαινόμενο της σεξουαλικής παρενόχλησης, μοτίβο κλασικό σε εργασιακά περιβάλλοντα. Αυτή η εξουσία του ανδρικού φύλου, χρησιμοποιείται με ποικίλους τρόπους στο γυναικείο, καθώς τα όρια είναι λεπτά και δυσδιάκριτα και έτσι το παιχνίδι της εξουσίας συγχέεται πολλές φορές με τη σεξουαλική παρενόχληση. Κλασικό είναι άλλωστε το μοτίβο της γραμματέως με το διευθυντή. Το παιχνίδι ανάμεσα στα δύο φύλα είναι συνεχές και υπάρχει παντού. Από τη σκοπιά του παρατηρητή, στον εργασιακό χώρο, μια τέτοια κατάσταση, μπορεί εύκολα να παρερμηνευτεί. Υπάρχει προκατάληψη για το μη γνήσιο της πρόθεσης της συμπεριφοράς, ακριβώς λόγω των στερεοτύπων που προαναφέρθηκαν αλλά και λόγω του παιχνιδιού της εξουσίας. Παγιωμένη κοινωνικά συνθήκη, θέλει τον άντρα να είναι αυτός που παραδοσιακά παρενοχλεί ή επιδεικνύει ανάρμοστη συμπεριφορά απέναντι στη γυναίκα. Προκύπτει όμως το ερώτημα αν αυτό εξακολουθεί να ισχύει και σήμερα ή αν τα πράγματα έχουν κάπως αλλάξει. Με τη χειραφέτηση των γυναικών, την επαγγελματική τους καταξίωση και την ανεξαρτητοποίησή τους, το παιχνίδι της εξουσίας μεταφέρεται. Έτσι, πρέπει να σημειωθεί ότι πολλές φορές η σεξουαλική παρενόχληση μπορεί να αλλάζει στρατόπεδο και να ξεφεύγει από το κλασικό μοτίβο που αναφέρθηκε πιο πριν.
Γεγονός είναι ότι σε πλαίσια εργασιακά, οι διαπροσωπικές σχέσεις είναι περίπλοκες και εύκολα αμφισβητούμενες. Έτσι, οι συμπεριφορές πρέπει να μελετηθούν προσεκτικά, με γνώμονα τα στερεότυπα, σεξιστικά και κοινωνικά, και τις κοινωνικές νόρμες.
Κείμενο: Λαζαρίδου Μαργαρίτα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου